23 Νοέ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ
ΑΥΤΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΗΣ ΑΞΙΑΣ
Η αυτοεκτίμηση αποτελεί θεμελιώδες χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας, αλλά παρ’ όλα αυτά παραμένει κάτι πολυσύνθετο ΚΑΙ ελάχιστα συνειδητοποιημένο.
Αυτοεκτίμηση είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε τη συνολική εκτίμηση ή αποτίμηση που έχει ένα άτομο για την προσωπική του αξία. Η αυτοεκτίμηση περιλαμβάνει πεποιθήσεις και συναισθήματα που έχουμε για τον εαυτό μας, απηχεί τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι βλέπουμε τον εαυτό μας. Πεποιθήσεις όπως “Είμαι άξιος αγάπης”, “Αξίζω καλά πράγματα στη ζωή”, “Είμαι σημαντικός”, “Είμαι ικανός”, Είμαι άξιος σεβασμού” κ.λπ. είναι αξίες που προσδιορίζουν την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και έχουν προκύψει μέσα από μια διαδικασία αξιολόγησης.
Αυτοεκτίμηση είναι ένα πολυσύνθετο, θεμελιακό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας το οποίο αντικατοπτρίζει τη συνολική ιδέα που έχει ένα άτομο για την προσωπική του αξία. Η αυτοεκτίμηση συμπεριλαμβάνει πεποιθήσεις, αξίες, σκέψεις και συναισθήματα που εμείς έχουμε για τον εαυτό μας. Απεικονίζει τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα στον κόσμο. Οι βασικές αρχές της αυτοεκτίμησης σχετίζονται με την αγάπη, την εμπιστοσύνη και τη θετική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας.
Η υψηλή αυτοεκτίμηση προϋποθέτει να αναγνωρίζουμε την αξία του εαυτού, να τον αγαπάμε, να τον αποδεχόμαστε και να τον εμπιστευόμαστε, ανεξάρτητα από τα ελαττώματα και τους περιορισμούς του, πέρα από τις αποτυχίες του, τις επιδόσεις του ή τα κατορθώματά του.
Η εικόνα του εαυτού, η εμπιστοσύνη και η αγάπη προς τον εαυτό μας είναι στοιχεία που διαμορφώνονται από νωρίς μέσα στην οικογένεια. Από πολύ νωρίς, οι αναπαραστάσεις που έχουμε και τα βιώματά μας καθορίζουν την αυτοεκτίμηση που αργότερα θα διαμορφώσουμε. Αν η αξία μου ως ατόμου ήταν συνδεδεμένη με τις επιτυχίες μου, τότε είναι πολύ πιθανό και σήμερα να προσδιορίζω την εικόνα του εαυτού μου βάσει των επιτυχιών μου. Αν οι γονείς μου έδειχναν πραγματικά ενδιαφέρον για τις ανάγκες μου, τις επιθυμίες μου ή τις δυσκολίες μου, τότε η εικόνα που διαμορφώνω ότι ανήκω έχει θετικό χαρακτήρα στο πώς βλέπω σήμερα τον εαυτό μου. Αν ως παιδί ένιωθα το βάρος μιας αποστολής, όπως την ανάγκη να υλοποιώ όσα δεν μπόρεσαν οι γονείς μου ή να πραγματοποιώ τα όνειρά τους, τότε κινδυνεύω να παρουσιάσω σοβαρά κενά αυτοεκτίμησης.
Οι τρεις βασικές αρχές της αυτοεκτίμησης
- Αγάπη προς τον εαυτό– Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι το να αγαπήσουν τον εαυτό τους είναι εγωιστικό και πως ο εγωισμός βλάπτει τους άλλους, Προσπαθούμε να αποβάλουμε τον εγωισμό μας, να τον εξαφανίσουμε, να τον αρνηθούμε, αλλά, δυστυχώς, μόνο αν συμφιλιωθούμε μαζί του μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε και να νιώσουμε σοφοί, αλληλέγγυοι, γενναιόδωροι και μεγαλόψυχοι. Το να αγαπάει κάποιος τον εαυτό του δεν είναι εγωιστικό, γιατί αν εγώ αγαπάω, νοιάζομαι και φροντίζω τον εαυτό μου, τότε μόνο μπορώ να κατανοήσω την ανάγκη του άλλου να αγαπάει, να φροντίζει και να νοιάζεται για τον εαυτό του, και αυτό είναι μια σπουδαία αρχή για να λειτουργήσω συλλογικά μέσα στο κοινωνικό μου πλαίσιο.
- Η εικόνα του εαυτού– Η εικόνα του εαυτού μου βασίζεται στην αξιολόγηση των βιωμάτων μου, στο πώς εγώ αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου μέσα από τις εμπειρίες μου. Δεν είναι η αξιολόγηση των εμπειριών μου, αλλά η γνώση, οι πεποιθήσεις, οι αξίες που έχω για τις δυνατότητές μου, τις αρετές μου και τους περιορισμούς μου αναφορικά με τον εαυτό μου και τις εμπειρίες μου.
- Εμπιστοσύνη προς τον εαυτό– Η τρίτη αρχή της αυτοεκτίμησης αφορά την πεποίθηση ότι γνωρίζω πως είμαι άξιος να ενεργήσω σωστά σε κάθε περίσταση, χωρίς να φοβάμαι την αποτυχία ή την αρνητική κριτική των άλλων.
Διαμόρφωση της Αυτοεκτίμησης:
Μία από τις σημαντικές διαφορές ανάμεσα στον άνθρωπο και στα υπόλοιπα όντα είναι η αυτογνωσία, η επίγνωση του εαυτού, η ικανότητα να διαμορφώνει την ταυτότητά του, να την αξιολογεί, να την εξελίσσει και να αποφασίζει αν του ταιριάζει ή όχι.
Η φροντίδα της αυτοεκτίμησης είναι μεγάλη ευθύνη και είναι ενθαρρυντικό να γνωρίζουμε ότι εμείς επιλέγουμε την εικόνα του εαυτού μας. Ανεξάρτητα από τις ικανότητές μας, εμείς επιλέγουμε πώς να διαμορφώνουμε και να αξιολογούμε τα στοιχεία που απαρτίζουν την εικόνα του εαυτού μας.
Η εικόνα του εαυτού, η εμπιστοσύνη και η αγάπη προς τον εαυτό μας είναι στοιχεία που διαμορφώνονται από νωρίς μέσα στην οικογένεια. Οι πρώιμες εμπειρίες μπορεί να παρεμποδίσουν την υγιή ικανοποίηση ενός μέρους ή του συνόλου των συναισθηματικών αναγκών, όπως η ανάγκη ασφαλειας, αποδοχής, ελεύθερης έκφρασης και υγιή ορίων, με αποτέλεσμα το παιδί να υιοθετήσει μηχανισμούς άμυνας για να μπορέσει να διαχειριστεί και να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Αν και δεν υπάρχει τέλεια οικογένεια ή τέλειο περιβάλλον, η βασική ερώτηση που πάντοτε τίθεται είναι πώς ικανοποιήθηκαν οι βασικές μου ανάγκες στο περιβάλλον που μεγάλωνα; Ποια είναι η αίσθηση του εαυτού μου σήμερα για το πώς ικανοποιήθηκαν αυτές οι βασικές ανάγκες μου; Ένιωθα ασφάλεια, σταθερότητα; Οι σημαντικοί άλλοι φρόντιζαν τις ανάγκες μου; Πώς με αντιμετώπιζαν; Επιτρεπόταν η έκφραση συναισθημάτων (συμπεριλαμβανομένων του θυμού, της θλίψης, της χαράς); Επιτρεπόταν η αυτοέκφραση, οι γονείς μου μπορούσαν να με καθοδηγήσουν και να θέσουν υγιή όρια?
Η εικόνα του εαυτού, η αγάπη και η εμπιστοσύνη που δείχνω σήμερα προς τον εαυτό μου είναι στοιχεία που προέρχονται από τις εμπειρίες μου και τα βιώματά μου στο οικογενειακό μου περιβάλλον, στο σχολείο και στην ευρύτερη κοινωνία. Αν οι βασικές μας συναισθηματικές ανάγκες εκπληρώθηκαν με υγιή τρόπο, τότε η εικόνα του εαυτού μας είναι θετική, σταθερή και δομημένη, ακόμη και όταν εξωτερικές καταστάσεις και δυσκολίες μας προβληματίζουν ή μας δυσκολεύουν.